Kan interlandelijke adoptie blijven voortbestaan?
Op 18 januari vindt het Algemeen Overleg over interlandelijke adopties plaats. Terre des Hommes en Defence for Children hebben in dat kader het rapport 'The sale of children and illegal adoption' aan de Vaste Kamercommissie Justitie en Veiligheid aangeboden, opgesteld door de internationale kinderbeschermingsexpert Nigel Cantwell. Het rapport laat zien op welke manieren de internationale regels voor een zorgvuldige adoptieprocedure, door allerlei partijen betrokken bij interlandelijke adopties, juist handig zijn gebruikt, omzeild, toegedekt of afgekocht om adopties te faciliteren. Interlandelijke adoptie is niet in overeenstemming met het subsidiariteitsbeginsel van het VN-Kinderrechtenverdrag. Defence for Children meent dat de Nederlandse overheid niet kan volstaan met het enkel herzien van het huidige interlandelijke adoptiesysteem en vraagt zich af of interlandelijke adoptie kan blijven voortbestaan.
Interlandelijke adoptie mag pas in beeld komen als alle andere mogelijkheden in het zendende land om het kind te beschermen falen. Defence for Children is, net als de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ), ervan overtuigd dat interlandelijke adoptie niet het beste middel is om kinderen zonder gezin te beschermen. Het is van belang dat kinderen bij hun oorspronkelijke familie kunnen opgroeien, en kunnen worden beschermd in het land van herkomst. In de praktijk kan de naleving van het subsidiariteitsbeginsel (interlandelijke adoptie als last resort measure) van het Kinderrechtenverdrag niet goed kan worden uitgevoerd. Voor de RSJ is dit een steekhoudend argument om te stoppen met interlandelijke adoptie. Defence for Children onderschrijft dit.
Illegale adopties
Illegale adopties zijn adopties die tot stand zijn gekomen door een legale adoptieprocedure, maar die de uitkomst zijn van daaraan voorafgaande onwettige, ongeoorloofde en criminele praktijken. Het rapport van Cantwell geeft aan dat een legale adoptie, een adoptie is die tot stand is gekomen door een legale adoptieprocedure, evengoed de uitkomst kan zijn van daaraan voorafgaande onwettige, ongeoorloofde en criminele praktijken. Het rapport geeft een overzicht van alle grote misstanden rondom adoptie van voor én na de inwerkingtreding van het Haags Adoptieverdrag (1993). Daarnaast laat het zien hoe landen door wetgeving, beleid en praktijk de koop van kinderen mogelijk maken, ten behoeve van de interlandelijke adoptie van deze kinderen. Staten laten het adoptieproces over aan private initiatieven en zowel zendende als ontvangende landen staan grote sommen geld in het proces toe. Aanpassingen in regelgeving, strengere kwaliteitskaders, nadere regelingen, en handleidingen bleken vaak niet meer dan cosmetische ingrepen.
Verplichtingen Staat
Er is regelmatig onderzoek gedaan naar schendingen van de rechten van kinderen bij interlandelijke adopties. Zelden hebben deze onderzoeken iets opgeleverd voor geadopteerden zelf. Staten zijn systeemverantwoordelijk voor alle adopties, in heden en verleden en zijn verplicht:
- om alle passende nationale, bilaterale en multilaterale maatregelen te nemen ter voorkoming van de ontvoering of de verkoop van of van de handel in kinderen voor welk doel ook of in welke vorm ook., dus ook ten behoeve van adoptie (art 35 IVRK);
- om onderzoek te doen en waar mogelijk strafrechtelijk te vervolgen op basis van artikel 3.1(a)(ii) van het Facultatief Protocol inzake de verkoop van kinderen, kinderprostitutie en kinderpornografie;
- om te ondersteunen en bescherming te bieden bij het herstellen van de identiteit op basis van artikel 8.2 van het VN-Kinderrechtenverdrag.
Wat betreft de rechten van kinderen die geadopteerd zijn en inmiddels volwassen geadopteerden, roepen Terre des Hommes en Defence for Children de Nederlandse Staat op deze na te leven, met regelgeving (zoals een wettelijk informatierecht voor geadopteerden) en (financiële) faciliteiten die geadopteerden steunen bij hun roots-onderzoek.