Het Nederlands Dagblad publiceerde aan de hand van via de Wet open overheid (Woo) opgevraagde documenten het verhaal achter de op 11 april 2022 aangekondigde hervatting van interlandelijke adoptie. Volgens de krant was minister Franc Weerwind van Rechtsbescherming na de publicatie van het Joustra-rapport vastbesloten te stoppen met interlandelijke adoptie. Het zou geen duurzaam instrument meer zijn en het belang van kinderen onvoldoende beschermen. De minister gaf aan dat het risico op misstanden in het interlandelijk adoptiesysteem ‘simpelweg niet kan worden weggenomen’, ook niet door een nieuw publiekrechtelijk systeem in te richten. Daarom schreef hij in zijn in maart 2022 opgestelde conceptbrief voor de Tweede Kamer dat hij interlandelijke adoptie in vijf jaar tijd wil afbouwen.

Koerswijziging 

Maar een kleine maand later, zo blijkt uit de opgevraagde documenten, verandert de minister plotsklaps van koers. Hij stuurt op 11 april 2022 een totaal andere brief naar de Tweede Kamer: er staat in dat hij interlandelijke adoptie wil hervatten. Hij wil inzetten op een nieuw publiekrechtelijk systeem en criteria voor de landenselectie laten opstellen. De minister zegt erbij dat het risico op misstanden blijft bestaan. Een afbouwtermijn noemt hij niet meer. Wel schrijft een ambtenaar voorafgaand aan de verzending van de brief: ‘Het uiteindelijke doel is nog steeds om te stoppen met interlandelijke adoptie. Echter wordt in het huidige voorstel de einddatum open gelaten.’

D66

De koerswijziging is volgens het Nederlands Dagblad tot stand gekomen na ruggespraak met D66, de partij van de minister. Tijdens een bijeenkomst zouden andere D66-bewindslieden en de fractievoorzitter in de Tweede Kamer zich hebben verzet tegen een afbouwtermijn, reden waarom de minister deze zo plotseling schrapte. Het is bekend dat D66 voorstander is van het in stand houden van interlandelijke adoptie. Desgevraagd zegt Kamerlid Lisa van Ginneken tegen het dagblad:  ‘Sommige landen hebben langer dan vijf jaar nodig om hun eigen jeugdzorgsysteem op orde te krijgen. Als je dan voortijdig stopt, blokkeer je voor kinderen in die landen de weg naar een gelukkiger toekomst.’

Draak van een compromis

De brief die de minister vervolgens op 11 april 2022 naar de Tweede Kamer stuurde, wordt op 16 juni 2022 door een Kamercommissie besproken. Michiel van Nispen (SP) zegt tijdens het debat:

“Ik kan het [besluit tot hervatting] moeilijk anders zien dan een politiek antwoord op een inhoudelijk vraagstuk. Staat nou de inhoud voorop en het belang van het kind, of de politieke steun van coalitiepartijen? […] De brief van de minister is door critici ‘een draak van een compromis genoemd dat de structurele misstanden niet oplost’. Ik ben bang dat ik het hiermee eens ben.”

Heroverweging 

Met ‘critici’ bedoelt Van Nispen in dit geval Defence for Children, CoMensha en International Child Development Initiatives (ICDI). Samen schreven wij een op 21 april 2022 in het AD gepubliceerde opinie, waarin we het besluit van de minister een ‘draak van een compromis’ noemen dat structurele misstanden niet oplost. Zowel het oude als het nieuwe systeem kunnen niet waarborgen dat interlandelijke adoptie enkel als laatste redmiddel plaatsvindt, dat hieraan geen geld wordt verdiend, dat de identiteit van het kind zo nodig wordt hersteld en de ontstaansgeschiedenis te achterhalen blijft. Redenen voor de minister om initieel te willen stoppen met interlandelijke adoptie en voor Defence for Children, Comensha en ICDI redenen genoeg om hiervoor te blijven pleiten.

Wij hopen dat de oorspronkelijke intentie van de minister het politieke debat laat kantelen. Het feit dat interlandelijk geadopteerde kinderen nog steeds slachtoffer kunnen worden van misstanden en ernstig kunnen lijden onder het verlies van hun identiteit, had niet mogen leiden tot een politiek gemotiveerd compromis. De uitkomsten van het onderzoek door het Nederlands Dagblad bieden wat ons betreft ruim voldoende aanleiding het afbouwen van interlandelijke adoptie te heroverwegen.

Naar aanleiding van de publicatie in het Nederlands Dagblad heeft Van Nispen Kamervragen gesteld. Daarin vraagt hij onder andere of de minister bereid is alsnog een nieuw, op de inhoud gebaseerd, besluit zonder politieke inmenging vooraf voor te leggen aan de Tweede Kamer. 

Meer informatie: 

• Onze opinie in het AD van 21 april 2022.
• Het tweeledige artikel van het Nederlands Dagblad is hier gratis te lezen na inschrijving voor de nieuwsbrief van de krant.
• En hier.
• Interview in het Nederlands Dagblad met Tjibbe Joustra naar aanleiding van de publicatie. 
• De Kamervragen gesteld door Michiel van Nispen van 19 juni 2023.